Tăng Huyết Áp - Hiểm Họa Khó Lường

Ảnh: Sử dụng nhiều thực phẩm giàu chất béo bão hòa làm hẹp lòng mạch, gây tăng huyết áp

Sử dụng chất kích thích

    Rượu bia, cà phê đặc, thuốc lá là những tác nhân khiến mạch máu co thắt, tim đập nhanh và huyết áp tăng đột ngột. Đặc biệt, thói quen nhậu nhẹt kéo dài của nhiều người trung niên Việt Nam là yếu tố nguy cơ cao gây ra các biến chứng tim mạch nghiêm trọng.

Căng thẳng, stress và thiếu ngủ

    Áp lực công việc, lo âu, mất ngủ kéo dà khiến cơ thể liên tục tiết ra các hormone stress như Adrenaline và Cortisol. Những hormone này làm tim đập nhanh, mạch máu co thắt, đẩy huyết áp lên cao. Thiếu ngủ kinh niên còn làm suy giảm khả năng điều hòa huyết áp tự nhiên của cơ thể.

Hậu quả nghiêm trọng của bệnh tăng huyết áp

    Nhiều người vẫn chủ quan với tình trạng huyết áp cao của mình, cho rằng chỉ cần uống thuốc đều đặn là đủ, hoặc thậm chí cảm thấy cơ thể vẫn khỏe mạnh nên không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, khi huyết áp liên tục ở mức cao, áp lực máu tác động mạnh lên thành mạch máu khắp cơ thể, có thể gây vỡ mạch máu, máu không được lưu thông, cơ thể đột ngột mất oxy khiến các tế bào chết hàng loạt, đặc biệt tại những cơ quan "nhạy cảm" như tim, não, thận và mắt. Nếu không được kiểm soát kịp thời, những biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra bất cứ lúc nào, ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng và làm thay đổi hoàn toàn chất lượng cuộc sống của bạn cũng như gia đình.

Đột quỵ não

    Khi áp lực máu quá cao trong thời gian dài, mạch máu não có thể bị vỡ hoặc tắc nghẽn đột ngột. Hậu quả là người bệnh ngã quỵ tại chỗ, liệt nửa người, mất khả năng nói, thậm chí tử vong chỉ trong vài phút. Đột quỵ não là một trong những biến chứng nguy hiểm và phổ biến nhất của tăng huyết áp, thường xảy ra đột ngột mà không có dấu hiệu cảnh báo rõ ràng trước đó.

Nhồi máu cơ tim

    Các mạch vành bị tắc nghẽn do mảng xơ vữa tích tụ lâu ngày khiến cơ tim không nhận đủ máu và oxy. Kết quả là cơ tim bị hoại tử, tim ngừng đập và người bệnh nhanh chóng mất ý thức, tử vong tại chỗ nếu không được cấp cứu kịp thời. Đây là tình trạng cấp cứu tim mạch cực kỳ nguy hiểm, đòi hỏi phải được xử lý trong "giờ vàng" để cứu sống bệnh nhân. 

Suy thận mạn

    Huyết áp tăng cao liên tục làm tổn thương mạch máu thận, khiến chức năng lọc máu của thận suy giảm dần theo thời gian. Khi thận mất khả năng hoạt động, người bệnh phải sống phụ thuộc vào máy lọc máu định kỳ suốt đời hoặc phải chờ đợi cơ hội ghép thận với chi phí điều trị vô cùng tốn kém, chưa kể đến những đau đớn về thể chất và tinh thần mà bản thân và gia đình phải gánh chịu.

Tổn thương mắt

    Áp lực máu cao có thể làm vỡ các mạch máu nhỏ li ti trong mắt, gây xuất huyết võng mạc. Nếu tình trạng này diễn ra nhiều lần hoặc nghiêm trọng, võng mạc bị tổn thương nặng, có thể dẫn đến suy giảm thị lực nghiêm trọng, thậm chí mù lòa vĩnh viễn.

Ảnh: Huyết áp cao có khả năng gây nhồi máu cơ tim

Giải pháp phòng ngừa và kiểm soát huyết áp hiệu quả

    Trước những hậu quả nghiêm trọng như vậy, nhiều người cảm thấy lo lắng, thậm chí hoang mang không biết phải làm gì. Tuy nhiên, tin tốt là: tăng huyết áp hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát được nếu chúng ta chủ động thay đổi lối sống và có chiến lược chăm sóc sức khỏe đúng đắn.

Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh

    Bước đầu tiên và quan trọng nhất trong việc kiểm soát huyết áp chính là điều chỉnh chế độ ăn uống. Người Việt Nam cần đặc biệt chú ý giảm lượng muối xuống 5g/ngày (tương đương 1 thìa cà phê), hạn chế tối đa các loại thực phẩm chế biến sẵn, đồ hộp, đồ ăn nhanh vốn chứa hàm lượng natri cực cao.

    Đồng thời cần hạn chế tối đa rượu bia, cà phê đặc và các loại nước ngọt có gas, đây có lẽ là một trong những quyết định khó khăn nhất nhưng mang lại hiệu quả rõ rệt nhất. Chất nicotine trong thuốc lá và cồn trong rượu bia đều là những "kẻ thù" trực tiếp của hệ tim mạch. Việc từ bỏ hoàn toàn thuốc lá và hạn chế tối đa rượu bia sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ tăng huyết áp cũng như các biến chứng tim mạch nguy hiểm.

Duy trì vận động thể lực đều đặn

    Tập thể dục đều đặn là một trong những cách hiệu quả nhất để kiểm soát huyết áp. Các chuyên gia khuyến cáo nên dành ít nhất 30 phút mỗi ngày cho các hoạt động thể chất phù hợp như đi bộ, bơi lội, đạp xe hoặc yoga. Đối với người cao tuổi, nên chọn những bài tập nhẹ nhàng, phù hợp với tình trạng sức khỏe của bản thân. Việc duy trì cân nặng ổn định, tránh béo phì cũng đóng vai trò then chốt trong việc giữ huyết áp ở mức an toàn.

Quản lý stress và đảm bảo giấc ngủ chất lượng

    Căng thẳng kéo dài là một trong những nguyên nhân chính khiến huyết áp tăng cao. Do đó, việc học cách thư giãn, giảm stress là vô cùng cần thiết. Bạn có thể thử các phương pháp như thiền định, nghe nhạc nhẹ, đọc sách hoặc tham gia các hoạt động giải trí yêu thích. Đặc biệt, cần đảm bảo ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm và cố gắng đi ngủ trước 23h để cơ thể có thể có thời gian nghỉ ngơi, phục hồi tối ưu.

Bổ sung dưỡng chất từ thực phẩm tự nhiên

    Bên cạnh việc điều chỉnh lối sống, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc hỗ trợ kiểm soát huyết áp. Nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng, một số thực phẩm và dưỡng chất tự nhiên có tác dụng rất tốt trong việc ổn định huyết áp và bảo vệ hệ tim mạch.

Tầm quan trọng của Omega 3-6-9

    Nhóm acid béo thiết yếu này đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ sức khỏe tim mạch. Omega-3 có nhiều trong cá hồi, cá thu, cá trích, hạt hia và hạt lanh, giúp giảm viêm, giảm mỡ máu, hạ huyết áp và ngăn ngừa xơ vữa động mạch hiệu quả. Omega-6 từ dầu mè, dầu đậu nành, hạt hướng dương hỗ trợ duy trì độ đàn hồi của mạch máu, cải thiện tuần hoàn máu. Trong khi đó, Omega-9 có trong dầu ô liu, quả bơ, hạt hạnh nhân lại có khả năng giảm cholesterol xấu (LDL) và tăng cholesterol tốt (HDL), bảo vệ tim mạch và não khỏi tổn thương.

    Đặc biệt là dầu hạt Sach Inchi (gọi tắt là hạt Sachi), loại hạt xuất hiện tại Peru từ hơn 3000 năm trước, hiện nay đã được trồng tại Tây Nguyên có hàm lượng Omega 3-6-9 cao hơn dầu cá và tất cả các loại dầu thực vật khác. Hơn thế, dầu sachi có tỷ lệ Omega 3-6-9 cân bằng mang lại lợi ích toàn vẹn cho sức khỏe tim mạch.

Coenzyme Q10 - "nguồn năng lượng" cho tế bào

    CoQ10 (Coenzyme Q10) là một chất tự nhiên đóng vai trò thiết yếu trong quá trình sản xuất năng lượng của tế bào. Hiểu đơn giản, mỗi tế bào trong cơ thể chúng ta có những "nhà máy năng lượng" nhỏ gọi là ty thể (mitochondria) và CoQ10 chính là "bánh răng quan trọng" trong chuỗi sản xuất năng lượng này. Nếu thiếu CoQ10, ty thể không thể hoạt động hiệu quả, dẫn đến tế bào -đặc biệt là tế bào tim - không đủ năng lượng để hoạt động gây chết tế bào, gây hoại tử.

    Đối với người bị tăng huyết áp, CoQ10 đặc biệt quan trọng vì tim phải làm việc vất vả hơn mỗi ngày. Khi được cung cấp đủ CoQ10, tế bào tim nhận được nhiều năng lượng hơn, giúp tim co bóp khỏe mạnh và hiệu quả hơn. Không chỉ vậy, CoQ10 còn là chất chống oxy hóa mạnh, giúp cải thiện lưu thông máu và hỗ trợ hạ huyết áp một cách tự nhiên, nhẹ ngàng mà không gây tác dụng phụ.

Vitamin E và Vitamin A- lá chắn bảo vệ mạch máu

    Hai loại vitamin này đều có tác dụng chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ thành mạch máu khỏi tổn thương do gốc tự do và ngăn ngừa quá trình xơ vữa động mạch - nguyên nhân phổ biến gây tăng huyết áp. Vitamin E dồi dào trong dầu mầm lúa mì, hạt hướng dương, hạnh nhân, trong khi Vitamin A có nhiều trong cà rốt, bí đỏ, khoai lang, gan động vật và các loại rau xanh đậm.

Ảnh: Một số thực phẩm tốt cho huyết áp

    Việc bổ sung đều đặn các thực phẩm giàu dưỡng chất này vào chế độ ăn hàng ngày sẽ giúp người bị tăng huyết áp kiểm soát bệnh tốt hơn, đồng thời phòng ngừa các biến chứng một cách an toàn và tự nhiên. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng không phải lúc nào bữa ăn hàng ngày cũng đảm bảo đầy đủ các dưỡng chất cần thiết. Trong trường hợp chế độ ăn còn thiếu hụt, việc tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có phương án bổ sung phù hợp là rất cần thiết.

Lời kết

    Không cần phải chờ đến khi huyết áp đã tăng cao, hay đã xuất hiện các biến chứng thì mới hành động. Việc bắt đầu xây dựng thói quen sinh hoạt khoa học và bổ sung đầy đủ dưỡng chất ngay từ hôm nay chính là "lá chắn" vững chắc nhất bảo vệ tim mạch của bạn. Hãy bắt đầu chăm sóc sức khỏe của bạn ngay hôm nay, vì một trái tim khỏe mạnh chính là nền tảng cho một cuộc sống viên mãn và hạnh phúc.

* Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.

Dr. Bùi Thanh - BS.CKII