Thoái hóa điểm vàng tuổi già

Khi ánh sáng đi vào mắt và chạm đến võng mạc, các tế bào thị giác sẽ biến đổi tín hiệu quang học thành tín hiệu điện truyền lên não, từ đó hình ảnh thế giới hiện ra rõ ràng ở trước mắt. Ở trung tâm võng mạc, điểm vàng được ví như "trái tim" của thị giác, nơi quyết định khả năng nhìn chi tiết, phân biệt màu sắc và cảm nhận độ sắc nét. Một khi vùng này bị tổn thương, thị lực trung tâm sẽ mất đi vĩnh viến, dù mắt không hề đau và tầm nhìn ngoại vi vẫn còn nguyên vẹn.
Thoái hóa điểm vàng (Age-related Macular Degeneration -AMD) xảy ra khi vùng trung tâm võng mạc bị hư hại. Người bệnh sẽ thấy hình ảnh méo mó, mờ nhòe, màu sắc kém tươi hoặc có vệt đen chắn ngay trước  mắt. Điều đáng sợ là bệnh tiến triển âm thầm, dễ nhầm với mỏi mắt, lão thị hay đục thủy tinh thể. Đến khi phát hiện, nhiều trường hợp đã mất thị lực trung tâm không thể hồi phục.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc thoái hóa điểm vàng

Thoái hóa điểm vàng có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng không phải mọi người đều có nguy cơ như nhau. Đây là một bệnh lý gắn liền với tuổi tác và lối sống, do đó một số nhóm đối tượng dễ trở thành "mục tiêu" hơn. Việc nhận diện sớm các yếu tố nguy cơ không chỉ giúp chúng ta chủ động phòng tránh, mà còn là cách nhắc nhở bản thân thay đổi thói quen để bảo vệ đôi mắt lâu dài.

- Người trên 60 tuổi là nhóm nguy cơ cao nhất, vì lão hóa làm suy giảm chức năng tế bào thị giác, giảm lưu thông máu nuôi võng mạc và khiến điểm vàng mất dần khả năng tự bảo vệ.

- Những người hút thuốc lá thường xuyên có khả năng mắc bệnh cao gấp đôi, do khói thuốc thúc đẩy stress oxy hóa và làm hỏng cấu trúc võng mạc

- Gia đình có tiền sử mắc thoái hóa điểm vàng hoặc các bệnh lý mắt nghiêm trọng khác sẽ khiến nguy cơ mắc bệnh ở thế hệ sau tăng lên đáng kể

- Một chế độ ăn thiếu rau xanh, ít omega-3 nhưng lại nhiều chất béo bão hòa khiến điểm vàng không được nuôi dưỡng đầy đủ.

- Những người thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mạnh, tia UV hay ánh sáng xanh từ màn hình điện tử mà không bảo vệ mắt sẽ dễ bị tổn thương võng mạc hơn.

- Các bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu cũng làm suy giảm tuần hoàn, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe điểm vàng và gia tăng nguy cơ mắc bệnh.

Ảnh: Thoái hóa điểm vàng tuổi già

Phòng ngừa và làm chậm tiến triển thoái hóa điểm vàng

Thoái hóa điểm vàng không phải lúc nào cũng có thể ngăn chặn hoàn toàn, nhưng chúng ta có thể làm chậm bước tiến của bệnh và giữ gìn đôi mắt sáng laai hơn nếu biết chăm sóc đúng cách. Một số thói quen nhỏ mỗi ngày lại chính là "chìa khóa" lớn cho sức khỏe thị lực:

- Khám mắt định kỳ: Khám mắt định kỳ sau tuổi 50 không chỉ để đo thị lực mà còn giúp bác sĩ phát hiện những thay đổi âm thầm ở võng mạc, khi bệnh còn tiềm ẩn và chưa kịp bào mòn thị lực

- Bỏ thuốc lá: Mỗi điếu thuốc đều làm võng mạc phải hứng chịu thêm hàng loạt gốc tự do gây hại, và chính thói quen này khiến nguy cơ thoái hóa điểm vàng tăng lên gấp nhiều lần so với người không hút.

- Bảo vệ mắt trước tia UV: Đeo kính râm khi ra nắng không chỉ để làm đẹp, mà còn như là một lớp "áo giáp" bảo vệ mắt trước tia UV và ánh sáng xanh, những thủ phạm gây tổn thương võng mạc về lâu dài.

- Ổn định huyết áp, đường huyết và mỡ máu: Điều này không chỉ bảo vệ tim mạch, mà còn giúp mạch máu võng mạc lưu thông trơn tru, mang đủ dưỡng chất nuôi dưỡng cho hoàng điểm

- Duy trì vận động hàng ngày: Dành khoảng 30 phút mỗi ngày cho vận động, từ đi bộ, tập dưỡng sinh cho đến đạp xe nhẹ nhàng sẽ giúp tuần hoàn máu lưu thông tốt hơn, mang dưỡng chất nuôi dưỡng võng mạc và giữ cho đôi mắt khỏe mạnh.

- Dinh dưỡng: Một chế độ ăn khoa học, giàu dưỡng chất là chìa khóa để nuôi dưỡng điểm vàng và làm chậm quá trình thoái hóa. Điển hình như:

  • Những loại rau xanh đậm như cải bó xôi, cải xoăn, súp lơ xanh hay rau ngót cung cấp lutein và zeaxanthin, hai dưỡng chất giúp lọc ánh sáng xanh độc hại và bảo vệ tế bào võng mạc.
  • Sắc đỏ tươi của cà rốt, gấc, bí đỏ, khoai lang vàng hay đu đủ giàu hạt beta-carotene và vitamin A, góp phần duy trì thị lực và hỗ trợ điều tiết ánh sáng.
  • Các loại quả mọng như việt quất, nho tím, dâu tằm chứa nhiều anthocyanin, chất chống oxy hóa mạnh mẽ giúp bảo vệ hệ mạch máu nhỏ nuôi dưỡng võng mạc.
  • Cá hồi, cá thu, cá mòi hay những loại hạt như óc chó, hạt lanh, hạt chia lại là nguồn omega-3 (DHA, EPA) dồi dào, giúp giảm viêm, phòng khô mắt và tăng cường sức khỏe thần kinh thị giác.
  • Vitamin C trong cam, quýt, kiwi giúp chống oxy hóa, bảo vệ mạch máu võng mạc, làm chậm tổn thương điểm vàng.

Ảnh: Một số loại quả nuôi dưỡng điểm vàng và làm chậm quá trình thoái hóa

Tuy nhiên, không phải lúc nào bữa ăn hàng ngày cũng đảm bảo đầy đủ các dưỡng chất này. Trong trường hợp chế độ ăn còn thiếu hụt, việc bổ sung thêm các sản phẩm hỗ trợ chuyên biệt chứa lutein, zeaxanthin, vitamin và khoáng chất chống oxy hóa có thể xem là giải pháp hợp lý lấp đầy khoảng trống dinh dưỡng, giúp đôi mắt được chăm sóc toàn diện hơn.
Chăm sóc đôi mắt bằng dinh dưỡng không chỉ là phòng ngừa bệnh tật, mà còn là cách giữ cho tuổi già thêm trọn vẹn. Một bữa ăn đủ chất, cùng những hỗ trợ phù hợp khi cần, sẽ giúp đôi mắt sáng khỏe, đôi mỗi khoảnh khắc trong cuộc sống luôn rõ ràng và tươi đẹp.
* Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa. 
Dr. Bùi Thanh - BS.CKII