Bạn có nghĩ rằng đau nhức xương khớp chỉ là dấu hiệu của tuổi già? Chỉ cần nghỉ ngơi một chút là khỏi?
Hãy cẩn trọng vì đó có thể là dấu hiệu sớm của thoái hóa khớp, một bệnh lý mạn tính nguy hiểm đang âm thầm "gặm nhấm" hệ vận động của hàng triệu người mỗi ngày, hậu quả có thể rất nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến tàn phế.
Tại Việt Nam có khoảng 30% số người từ 35 tuổi trở lên có biểu hiện thoái hóa khớp. Tỷ lệ này tăng lên 65% ở người từ 65 tuổi trở lên và ở người trên 85 tuổi, con số này là 85%.

1. Thoái hóa khớp là gì?

Thoái hóa khớp là tình trạng sụn khớp và xương dưới sụn bị bào mòn, dẫn đến đau, cứng khớp và hạn chế vận động.
Bệnh thường gặp ở những khớp phải chịu lực nhiều như:
  • Khớp gối
  • Khớp háng
  • Cột sống
  • Các khớp nhỏ như ngón tay, ngón chân

Ảnh: Vị trí khớp hay gặp tình trạng thoái hóa

Đặc điểm của thoái hóa khớp là diễn tiến chậm nhưng kéo dài, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày và chất lượng cuộc sống.
Nhiều người thường nghĩ rằng thoái hóa khớp chỉ xảy ra ở người lớn tuổi. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, người trẻ cũng đang có nguy cơ thoái hóa khớp sớm, đặc biệt là những ai:
  • Làm việc văn phòng, ngồi nhiều
  • Ít vận động
  • bị thừa cân, béo phì
  • Thường xuyên mang vác nặng sai tư thế

2. Đừng bỏ qua những dấu hiệu sau đây, có thể bạn đang bị thoái hóa khớp

Thoái hóa khớp là căn bệnh diễn tiến âm thầm nhưng gây ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng cuộc sống và có thể gây tàn phế nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh sẽ giúp chúng ta chủ động hơn trong việc điều trị và bảo vệ ngăn ngừa biến chứng về sau.
Dưới đây là những biểu hiện thường gặp của bệnh lý thoái hóa khớp:

2.1. Đau nhức khớp - nhất là khi vận động

Đau nhức khớp là triệu chứng phổ biến nhất, cơn đau thường tăng lên khi bạn đi lại, leo cầu thang, đứng lên ngồi xuống hoặc mang vác nặng, khi nghỉ ngơi thì đỡ đau, nhưng vận động lại là đau, người bệnh thường mô tả cảm giác "đau âm ỉ", "đau như bị kẹt trong khớp" hoặc "đau nhói lên khi thay đổi tư thế ngồi xuống, đứng lên, khi đi lại". 

2.2. Cứng khớp vào buổi sáng

Cảm giác khớp bị "khóa" lại sau khi ngủ dậy hoặc ngồi lâu, phải mất vài phút đến vài chục phút vận động nhẹ nhàng thì khớp mới linh hoạt trở lại. Đây là dấu hiệu điển hình ở giai đoạn sớm của thoái hóa khớp.

2.3. Khớp kêu lạo xạo khi cử động

Khi bạn gập, duỗi hoặc xoay khớp, có thể nghe thấy tiếng "lạo xạo" hoặc "lách cách". Tiếng kêu này là do bề mặt sụn khớp bị bào mòn, thoái hóa, rạn nứt không còn trơn tru như bình thường.

2.4. Hạn chế vận động

Người bệnh thấy khó khăn khi cúi người, xoay cổ, duỗi gối hay nâng tay, biên độ vận động của khớp bị giảm dần theo thời gian nếu không điều trị, phục hồi chức năng sớm.

2.5. Sưng đau hoặc nóng đỏ vùng khớp

Một số trường hợp thoái hóa khớp có hiện tượng viêm tại khớp gây sưng đau, sờ vào vùng khớp thấy hơi nóng, cứng và đau hơn bình thường.

2.6. Biến dạng khớp (ở giai đoạn muộn)

Khớp có thể bị lệch trục, cong vẹo hoặc biến dạng rõ rệt, biểu hiện đầu gối lệch vào trong hay ra ngoài, ngón tay bị gập vẹo, lưng gù,...Đây là dấu hiệu nặng, báo hiệu sụn khớp và các dây chằng đã bị tổn thương nghiêm trọng.

Ảnh minh họa khớp đau khi vận động

3. Những hậu quả khôn lường khi thoái hóa khớp kéo dài

3.1. Đau nhức kéo dài, ảnh hưởng giấc ngủ và chất lượng cuộc sống:

Cơn đau âm ỉ, đặc biệt khi vận động hoặc thời tiết thay đổi khiến người bệnh mệt mỏi, stress, mất ngủ triền miên.
Tình trạng này nếu diễn ra thường xuyên sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân, tinh thần và sinh hoạt hàng ngày.

3.2. Giới hạn vận động, lệ thuộc vào người khác:

Người bệnh gặp khó khăn trong đi lại, leo cầu thang, đứng lên ngồi xuống,...lâu ngày có thể mất chức năng vận động, sống phụ thuộc, trở thành gánh nặng cho gia đình.

3.3. Biến dạng khớp và tàn phế:

Nếu không được điều tị kịp thời có thể dẫn đến biến dạng khớp (chân vòng kiềng, cong vẹo cột sống,...). Khi đó, người bệnh có thể phải đối mặt với việc phẫu thuật thay khớp để duy trì khả năng vận động.

3.4. Tác động đến tâm lý:

Đau nhức kéo dài, khó khăn trong vận động khiến người bệnh dễ rơi vào trạng thái tự ti, thu mình, ngại giao tiếp, cảm thấy suy giảm thể chất và tinh thần.
Lâu dần, người bệnh có thể rơi vào trầm cảm, mất kết nối xã hội và giảm khả năng hòa nhập cuộc sống, ảnh hưởng cả đến công việc lẫn các mối quan hệ cá nhân.

3.5. Tác dụng phụ do lạm dụng thuốc giảm đau:

Nhiều người tự ý dùng thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid (NSAIDs) kéo dài, gây nên tình trạng viêm loét dạ dày - tá tràng, suy gan, suy thận, biến chứng tim mạch...

4. Làm sao để phòng ngừa và hạn chế biến chứng?

Việc phòng ngừa và làm chậm quá trình thoái hóa khớp không hề quá phức tạp, quan trọng là chúng ta cần duy trì thói quen sống lành mạnh và chủ động chăm sóc xương khớp mỗi ngày. Dưới đây là những nguyên tắc quan tọng:
- Tập thể dục nhẹ nhàng phù hợp hằng ngày: đi bộ, tập yoga, đạp xe, bơi lội...
Những bài tập như đi bộ, tập yoga, đạp xe hoặc bơi lội giúp khớp duy trì sự linh hoạt, đồng thời tăng cường lưu thông máu và cải thiện chức năng vận động.
- Duy trì chỉ số cân nặng cơ thể hợp lý
Trọng lượng cơ thể quá mức sẽ làm tăng áp lực lên các khớp, đặc biệt là khớp gối, khớp háng và cột sống - những khớp dễ bị thoái hóa nhất.
- Ăn uống khoa học: bổ sung canxi, vitamin D, omega-3...
Bổ sung các nhóm chất có lợi cho xương khớp như canxi, viatmin D, omega-3, collagen...từ thực phẩm tự nhiên hoặc các sản phẩm bổ sung theo tư vấn chuyên môn.
- Khám định kỳ và điều trị sớm khi có triệu chứng đau nhức xương khớp kéo dài
Việc chẩn đoán sớm giúp can thiệp kịp thời, tránh để bệnh tiến triển nặng gây biến chứng không mong muốn.
- Không tự ý dùng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) để phòng tránh tác dụng phụ gây viêm loét dạ dày - tá tràng, khi cần dùng phải có sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa xương khớp.
Đây là nhóm thuốc dễ gây tác dụng phụ lên dạ dày, gan, thận nếu dùng sai cách hoặc kéo dài. Việc sử dụng cần có chỉ định và theo dõi của bác sĩ chuyên khoa xương khớp.

Ảnh minh họa vẹm xanh - thực phẩm tốt cho xương khớp

- Đặc biệt tăng cường sức mạnh cho xương khớp bằng cách bổ sung thêm các sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe có nguồn gốc thiên nhiên, an toàn, lành tính như: Glucosamin, sụn vi cá mập, collagen type II, cao rễ cây móng quỷ, bột vẹm xanh, cao vỏ cây liễu trắng, cao khô rễ Độc hoạt, các chế phẩm từ tảo biển đỏ...tốt cho xương khớp.
 
Hãy lắng nghe cơ thể bạn mỗi ngày. Thoái hóa khớp không chỉ là "chuyện già nua" mà là một hành trình thoái lui nếu bạn không kịp thời hành động.
*Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.
Dr. Bùi Thanh - BS.CKII